Η Ειδική Αγωγή αποτελεί μία ευρεία επιστημονική περιοχή που προσεγγίζεται από διάφορες επιστήμες με σκοπό την ολιστική προσέγγιση των αναγκών του παιδιού και απώτερο στόχο την ολόπλευρη ανάπτυξή του. Επομένως, στο πλαίσιο της Ειδικής Αγωγής δρουν διάφοροι επιστήμονες, όπως Λογοθεραπευτές, Εργοθεραπευτές, Ψυχολόγοι, Ειδικοί Παιδαγωγοί, κ.ά.

Το «Μαθησιακό» ή «Ψυχοπαιδαγωγικό» Πρόγραμμα, όπως συνήθως αποκαλείται, αφορά την αποκατάσταση των δυσκολιών που εμφανίζουν στη μάθηση παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Κατά τη διάρκεια της σχολικής σας ζωής θα ήρθατε σίγουρα αντιμέτωποι με μαθητές που χαρακτηρίζονταν από τον περίγυρο τους ως «τεμπέληδες», «ζωηροί και απείθαρχοι» ή ως «αυτοί που δεν παίρνουν τα γράμματα…». Πιθανώς, οι μαθητές που έλαβαν αυτούς τους χαρακτηρισμούς να οδηγήθηκαν σε σχολική αποτυχία και στη συνέχεια να αντιμετώπισαν δυσκολίες στην κοινωνική και επαγγελματική τους ζωή.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι οι παραπάνω χαρακτηρισμοί δεν υπήρξαν μόνο άστοχοι αλλά ακόμη και επικίνδυνοι για την υγιή ανάπτυξη του ατόμου, καθώς έχουμε τη δυνατότητα πολλά από τα εν λόγω χαρακτηριστικά να τα κατηγοριοποιήσουμε και εν συνέχεια να παρέμβουμε αποτελεσματικά για την αντιμετώπισή τους με σκοπό την απρόσκοπτη πρόοδο του ατόμου.  Η Ειδική Αγωγή εδράζεται στην παραδοχή ότι όλα τα άτομα είναι ικανά προς μάθηση αρκεί να τους παραχθεί η κατάλληλη εκπαιδευτική υποστήριξη.

Στο πλαίσιο του Προγράμματος Αποκατάστασης Μαθησιακών Δυσκολιών σχεδιάζεται και εφαρμόζεται ένα εξατομικευμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα που στηρίζεται στις δυνάμεις του παιδιού και στοχεύει στην αποκατάσταση των δυσκολιών στη μάθηση και επομένως στην επιτυχή ένταξη του μαθητή στο σχολικό και κοινωνικό του περιβάλλον.

Σε αδρές γραμμές προτείνεται η ένταξη σε Πρόγραμμα Αποκατάστασης των Μαθησιακών Δυσκολιών  σε μαθητές που παρουσιάζουν:

• Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (Δυσαναγνωσία, Δυσορθογραφία, Δυσαριθμησία)

• Νοητική Υστέρηση

• Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ)

• Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής με ή χωρίς Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ), κ.ά.

 Το Πρόγραμμα Αποκατάστασης Μαθησιακών Δυσκολιών περιλαμβάνει μία ευρεία στοχοθεσία που αφορά τον μαθησιακό, γνωστικό και κοινωνικό τομέα. Η κατάρτιση της στοχοθεσίας του Προγράμματος εξαρτάται από τις ανάγκες του παιδιού.

Σε γενικές γραμμές η στοχοθεσία των Προγραμμάτων Αποκατάστασης των Δυσκολιών στη Μάθηση αφορούν τον:

1. Γνωστικό Τομέα (Καλλιέργεια Προσοχής, Συγκέντρωσης, Μνήμης, κ.ά.)

2. Μαθησιακό Τομέα (Αναγνωστική Δεξιότητα, Παραγωγή Προφορικού και Γραπτού Λόγου, Μαθηματικές Δεξιότητες, κ.ά.)

3. Κοινωνικό Τομέα (Καλλιέργεια Κοινωνικών Δεξιοτήτων)

Παράλληλα, αναπόσπαστο μέρος του Προγράμματος αποτελεί η προαγωγή της ψυχικής υγείας των μαθητών, επιδιώκοντας την τόνωση της αυτοπεποίθησης, τη μείωση του άγχους σχολικής απόδοσης, την υιοθέτηση θετικών προτύπων συμπεριφοράς, κ.ά.

Σε γενικές γραμμές όταν ένας μαθητής δυσκολεύεται να ανταποκριθεί στους στόχους του Αναλυτικού Προγράμματος είναι ωφέλιμο να αξιολογηθεί καθώς η έγκαιρη παρέμβαση αποτελεί μέγιστης σημασίας ζήτημα για την επίτευξη προόδου.

Ειδικότερα, κάποια χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως ενδείξεις είναι τα ακόλουθα:

Στην Ανάγνωση:

• Δυσκολίες στην Αναγνωστική Αποκωδικοποίηση (Φωνολογικά λάθη κατά την Ανάγνωση, όπως αντιμεταθέσεις, παραλείψεις ή προσθήκες γραμμάτων)

• Δυσκολίες στην Αναγνωστική Ευχέρεια (Αργός Ρυθμός Ανάγνωσης, ελλείμματα στην Προσωδία, κ.ά.)

• Δυσκολία στην Αναγνωστική Κατανόηση

Στην Παραγωγή Γραπτού Λόγου:

• Δυσανάγνωστα Γράμματα

• Παραβιάσεις Συμβάσεις Γραπτού Λόγου (Κεφαλαία, Σημεία Στίξης, Περιθώρια, κ.ά.)

• Ορθογραφικά Λάθη (Φωνολογικά, Καταληκτικά, Ετυμολογικά Λάθη)

• Στη Γραπτή Έκφραση (Δυσκολία στο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της Παραγωγής Γραπτού Λόγου στο πλαίσιο της στοχοθεσίας του Αναλυτικού Προγράμματος)

Στα Μαθηματικά:

• Δυσκολία στη διαχείριση των αριθμών

• Δυσκολία στην εκτέλεση κάθετων και νοερών υπολογισμών

• Δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων

Άλλες Δυσκολίες:

• Δυσκολία στη Συγκέντρωση και στην Προσοχή

• Δυσκολία στη Μνημονική Συγκράτηση Πληροφοριών

• Δυσκολία στην Οργάνωση του χώρου, του χρόνου και της δράσης, κ.ά.

Τέλος, θεωρείται ωφέλιμη η δημιουργία ενός δικτύου εποικοδομητικής συνεργασίας με τους εμπλεκόμενους στη μάθηση του παιδιού, προκειμένου να σας παρέχουν πληροφορίες για την πρόοδό του.

Στο Κέντρο μας τα Προγράμματα Αποκαταστάσης Δυσκολιών στη Μάθηση αναλαμβάνουν αποκλειστικά Δάσκαλοι Ειδικής Αγωγής με ανώτατες σπουδές και εξειδίκευση σε όλες τις μεθόδους παρέμβασης. Καθώς πιστεύουμε ότι ο ειδικός που αναλαμβάνει την εφαρμογή των Προγραμμάτων είναι σκόπιμο να έχει γνώση και επαφή με τη σχολική πραγματικότητα, οι Ειδικοί Παιδαγωγοί του Κέντρου μας αποτελούν επιστήμονες που έχουν εργαστεί σε διάφορες δομές Ειδικής Αγωγής ( Παράλληλη Στήριξη και Τμήματα Ένταξης Γενικών Σχολείων, Ειδικά Σχολεία, ΚΕΣΥ) και έχουν μεταφέρει τη γνώση και την εμπειρία τους στο έργο τους στα πλαίσια του Κέντρου.

Είναι αλήθεια ότι κάποιοι στόχοι του Προγράμματος προσεγγίζονται και από άλλες ειδικότητες ή καλύτερα αποτελούν πεδίο συνεργασίας και σύμπραξης διαφορετικών ειδικοτήτων. Ωστόσο, τα Προγράμματα Αποκατάστασης των Μαθησιακών Δυσκολιών αποτελούν ένα ξεχωριστό τομέα παρέμβασης, παρέχονται από εξειδικευμένους επιστήμονες και περικλείουν τομείς που δεν εμπίπτουν στο πλαίσιο δράσης άλλων ειδικοτήτων (π.χ. μαθηματικές δεξιότητες, κ.ά.).

Το Πρόγραμμα Αποκατάστασης Δυσκολιών στη Μάθηση στοχεύει ακριβώς στο να απαλλαγεί το παιδί από την πίεση που υφίσταται δυσκολευόμενο να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σχολικής μάθησης. Αφετέρου, ένα κύριο μέλημά μας κατά τον σχεδιασμό των παρεμβάσεων αποτελεί η μάθηση να λαμβάνει τόπο με παιγνιώδη τρόπο και επομένως να αποτελεί για τους μαθητές μία ευχάριστη διαδικασία.

Η συχνότητα των συνεδριών εξαρτάται από την ένταση των δυσκολιών. Σε κάθε περίπτωση η συστηματικότητα αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα επιτυχίας των προγραμμάτων. Οι ειδικοί παιδαγωγοί του Κέντρου θα σας ενημερώσουν κατά την πρώτη συνάντηση σχετικά και από κοινού θα ορίσετε τη συχνότητα.

Το πρώτο στάδιο αποτελεί η αξιολόγηση των μαθησιακών και γνωστικών δεξιοτήτων των μαθητών. Στο στάδιο αυτό ο Ειδικός Παιδαγωγός χρησιμοποιεί ποικίλους τρόπους συλλογής δεδομένων (σταθμισμένα και άτυπα εργαλεία αξιολόγησης, πληροφορίες από το οικογενειακό και σχολικό πλαίσιο, κ.ά.) προκειμένου με εγκυρότητα να σκιαγραφήσει το μαθησιακό προφίλ  του μαθητή και να καταγράψει τις δυνάμεις, αλλά και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στον μαθησιακό τομέα. Στη συνέχεια, σε συνεργασία με την οικογένεια, καθορίζεται η στοχοθεσία του Πρόγραμματος.

Στο δεύτερο στάδιο λαμβάνει τόπο ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του Εξατομικευμένου Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Το ΕΕΠ περιλαμβάνει τους μακροπρόθεσμους και βραχυπρόθεσμους στόχους, καθώς και τις μεθόδους και τα υλικά που θα αξιοποιηθούν για την επίτευξή τους. Το ΕΕΠ είναι σχεδιασμένο αποκλειστικά για τον συγκεκριμένο μαθητή λαμβάνοντας υπόψη το μαθησιακό προφίλ του, αλλά και τα ενδιαφέροντά του.

Το τρίτο στάδιο αφορά την εφαρμογή του Προγράμματος. Σε όλη τη διάρκεια εφαρμογής του ΕΕΠ ο Ειδικός Παιδαγωγός τηρεί συστηματικά και αναλυτικά στοιχεία για να καταγράφει με αξιοπιστία την πορεία του μαθητή και να διαπιστώνει την πρόοδο. Αποτελεί μία δυναμική διαδικασία κατά την οποία οι βραχυπρόθεσμοι στόχοι επιτυγχάνονται ή εναλλακτικά αναδιαμορφώνονται και τροποποιούνται με σκοπό την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων και απώτερο στόχο την αποκατάσταση των δυσκολιών.

Στο Κέντρο μας πιστεύουμε ότι το Σχολείο και η Οικογένεια αποτελούν αρωγούς της μάθησης και επομένως  αναπόσπαστο μέρος των Προγραμμάτων.

Στο πλαίσιο αυτό, στο τέλος κάθε συνεδρίας προβλέπεται σύντομη ενημέρωση σχετικά με την πορεία του παιδιού, ενώ ανά τακτά διαστήματα γίνονται εκτενέστερες ενημερώσεις σχετικά με την πορεία των Προγραμμάτων και λαμβάνονται από κοινού αποφάσεις για την πορεία τους.

Αποκλειστικά και μόνο με τη σύμφωνη γνώμη της οικογένειας, επιδιώκεται η δημιουργία ενός δικτύου εποικοδομητικής συνεργασίας με το Σχολείο με σκοπό την αποτελεσματική στήριξη του παιδιού.

Στα πλαίσια των Προγραμμάτων Αποκατάστασης Δυσκολιών στη Μάθηση καλλιεργούνται σύνθετες δεξιότητες, επομένως η αποκατάσταση των δυσκολιών ενδέχεται να απαιτεί αρκετό χρόνο. Ωστόσο, η επίτευξη προόδου είναι άμεσα παρατηρήσιμη μέσω της επίτευξης των βραχυπρόθεσμων στόχων.

Ο χρόνος ολοκλήρωσης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως την ένταση των δυσκολιών, τον χρόνο έναρξης της αποκατάστασης, τη συνεργασία των εμπλεκόμενων μελών, κ.ά.

Στο πλαίσιο αυτό μαθητές με ήπιες δυσκολίες ενδέχεται να ολοκληρώσουν το Πρόγραμμα σε σύντομο χρόνο και μαθητές με δυσκολίες να χρειαστούν υποστήριξη σε όλη τη διάρκεια της σχολικής ζωής τους. Πιστεύουμε ότι βασικό μέλημα όλων οφείλει να αποτελεί  όχι τόσο η λήξη του Προγράμματος όσο η διαρκή εξέλιξή του, που σηματοδοτείται από την επίτευξη της διαρκούς προόδου του παιδιού και την επιτυχή ανταπόκριση στις εκάστοτε απαιτήσεις στη μάθηση.

Η αποκατάσταση μαθησιακών δυσκολιών αφορά και τους μαθητές Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.  Ακόμη και στην περίπτωση που  ο μαθητής έλαβε εξειδικευμένη παρέμβαση σε μικρότερη ηλικία, υπάρχει το ενδεχόμενο να εξακολουθήσουν να αναδύονται δυσκολίες στη μάθηση σε σαφώς χαμηλότερη ένταση ή να εμφανιστούν νέα ελλείμματα δεδομένου των υψηλών απαιτήσεων της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Χωρίς την κατάλληλη εξειδικευμένη υποστήριξη ένας μαθητής που εμφανίζει ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση είναι πιθανό να οδηγηθεί σε σχολική αποτυχία.